Hamiləlik ilk dəfə ana olan qadınlar üçün çox maraqlı bir prosesdir. Bu dövrdə hormonal dəyişikliklərlə yanaşı fiziki və psixoloji dəyişikliklər də yaşanır. Bu səbəblə, gözləyən ana hamiləlik problemlərinin öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkə bilər. 9AY.az hamiləlik dövründə gözləyən anaların yaşadıqları problemlər və bu müddətdə nələr edilməsi lazım olduğu haqqında önəmli məlumatlar verir.
Hamiləlikdə ən tez-tez görülən problemlər
Hamiləliyin hər günü körpə və hamiləliyin başlanğıcından bəri gözləyən ana üçün çox önəmlidir. Bu proses olduqca həyəcanlı olsa da, bir sıra problemlərə gətirib çıxara bilər. Özəlliklə hamiləlik dövründə yaşanan problemlər gözləyən ananı çox rahatsız edə bilər. Hamiləlikdə ən çox görülən problemlər; davamlı qusmalar, tüpürcəyin artması, tez-tez sidiyə çıxma, inamsızlıq, bel ağrısı, baş ağrısı, qarın ağrısı, ürək yanması, varikoz damarları, köpmələr, şişkinlik və qəbizlik. Bundan başqa, yuxu problemləri, burun boşluğu, əllərdə və ayaqlarda uyuşma, bədəndə qaşınma, gestational şəkər, zəhərlənmə, çəki artımı, belin qalınlaşması, bədənin çatlaqları, saç tökülməsi, dəri problemləri, allergiya, diş problemləri, vaginal qanaxma, ya da axıntılar, döşlərdə dəyişiklik və cinsi əlaqə problemləri də ola bilər. Hamiləlik dövründə bütün bu fiziki problemlərdən başqa, gözləyən anada halsızlıq, depressiya, çaxnaşma hücumları, unutqanlıq, konsentrasiya pozğunluqları, depresif əhval-ruhiyyə və ağlama böhranları kimi psixoloji durumları da yaşanıla bilər.
Hamiləlikdə səhər bulantıları və qusmaların yaxşı tərəfləri
Səhər bulantıları və qəfil qusmaq hər hamilə qadın üçün adi şərtlərdən biridir. Hamilə qadınların demək olar ki, yarısında müxtəlif intensivliklərdə baş verir. Ancaq əkiz gözləyən hamilə qadınlarda bu vəziyyət daha uzun və narahat ola bilər. Səhər bulantıları hormonların işlərini lazımi səviyyədə yerinə yetirmələrinin göstəricisidir. Ancaq ürək bulanması və qusmanın səbəbləri dəqiq bilinmir. Səhər bulantılarının şiddətinin fərqliliyi səbəbləri arasında; Hormon səviyyəsi, stres səviyyəsi və yorğunluq kimi faktorları sadalamaq olar. Əlbəttə ki, səbəb nə olursa olsun, səhər bulantıları və qusma gözlənilən analar üçün çox böyük bir narahatçılığa səbəb olur. Və bu dövrdə hamilə qadının ərinə, ailəsinə və həkiminin yaxından dəstəyinə ehtiyacı var. Səhər bulantıları və qusmanın müalicəsi üçün standart olmasa da, qəbul edilə bilən bəzi tədbirlər var:
- Hamiləlik dövründə zülal və karbohidratlarla zəngin bir pəhrizə riayət etmək lazımdır.
- Əgər qusma ilə maye itirilərsə, çox miqdarda maye qəbul edilməsi şərtdir. Mədə şikayətləri yaşanırsa, bərk qidaların əvəzinə maye qidalara üstünlük verilə bilər. Meyvə-tərəvəz şirələri, şorba və ya bulyonlar kimi qidalar qəbul edilə bilər.
- Mədənin bulanmasına səbəb olacaq hər cür qoxu, ləzzət və görünüşlərdən çəkinmək lazımdır. Mədəni poza biləcək yemək və içkilər heç vaxt hamiləliyə fayda verəcəyi fikri ilə istehlak edilməməlidir. Hamiləlik dövründə bədəniniz sizə rəhbərlik edəcəkdir.
- Mədə boş olmamalı, yemək tez-tez yeyilməlidir. Əks təqdirdə, mədədə istehsal olunan turşu ürəkbulanmaya səbəb ola bilər. Qan şəkərini azaltmaq üçün kraker və ya qoz-fındıq qəlyanaltılar içərisində istifadə edilə bilər. Bundan əlavə, bəzi krakerlər, çörək qırıntıları və ya bir ovuc kişmiş, səhər yataqdan çıxmadan 20 dəqiqə əvvəl yeyilə bilər. Bu cür yeməkləri yatağın yanında saxlamaq faydalıdır. Beləliklə, gecə aclıq hissi ilə oyanırsınızsa, yataqdan çıxmaq lazım deyil.
- Səhər tez hərəkət etməməlisiniz, çünki bu ürək bulanmaya səbəb ola bilər. Yataqdan yavaşca qalxmalı, astaca hərəkət etməli.
- Yeməkdən və ya qusmadan sonra mütləq ürək bulandırmayana dişməcunuyla dişlər fırçalanmalı və ağız bolluca yaxalanmalıdır.
Böyüməkdə olan uşaqlıqyolu sidik kisəsini basarsa…
Hamilə qadınlar hamiləliyin ilk və son 3 ayında tez-tez tualetə gedirlər. Bunun səbəbi bədən mayesinin artması və böyrəklərin iş sürətinin artmasıdır. Bundan əlavə, böyüməkdə olan uşaqlıq sidikkisəsinin üzərində təzyiq göstərdiyinə görə tez-tez sidikləmə olur. Ancaq hamiləliyin 4-cü ayında bu şikayət yox olur, çünki uterus qarın boşluğuna dönür. Sidik edərkən ana olan uşağın irəli meyl etməsi lazımdır. Beləliklə, kisəni tamamilə boşaltmaq olar. Gecə tez-tez idarə edilərsə, axşam saat 4-dən sonra maye içməməyə diqqət yetirilməlidir. Bundan başqa, heç bir mayeyə məhdudiyyət qoyulmamalıdır.
Hamiləlikdə tez-tez tərləmə halları
Hamiləlik dövründə bədən körpənin ehtiyaclarını ödəmək üçün daha çox qan və bədən mayesi istehsal edir. Qan və bədən mayelərində artım tərləməyə də səbəb ola bilər. Tərləmə ən çox əllərdə, ayaqlarda, ayaq biləklərində və üzdə baş verir. Hamiləlik dövründə tərləmə hər an meydana gələ bilər. Ancaq artım ən çox hamiləliyin 5-ci ayında müşahidə olunur.
Hamiləlik dövründə tərləmə əleyhinə bəzi tədbirlər görülə bilər. İsti havalarda açıq havada çox vaxt dayanmamalıdır. Bədəni sarmayan rahat paltarlara və ayaqları bükməyən ayaqqabılara üstünlük verilməlidir. Bol su içilməli, kaliumla zəngin qidalar qəbul edilməlidir. Bundan əlavə, həddindən artıq duz qəbulunun qarşısını almaq lazımdır.
Döşlərdə dəyişikliklər
Hamiləlik dövründə döşlərin tədricən böyüməsi və həssaslaşması estrogen və progesteronun artmasıyla bağlıdır. Bu şəkildə döşlər ana südü dövrünə hazırlanır. Hamiləlik dövründə məmə nahiyəsində əhəmiyyətli rəngsizləşmə və qaralıq meydana gələ bilər. Doğuşdan sonra döşlərin sallanmaması, ən azı anadan asılıdır. Çünki genetik xüsusiyyətlər bir rol oynasa da, doğuşdan sonra döşlərin sallanması hamiləlik səbəbindən deyil, hamiləlik dövründə döşlərə lazımi dəstək verə bilməməsi səbəbindən baş verir. Buna görə, hər gözləyən ananın yaxşı dəstəklənən bir sıra məcunlar istifadə etməsi vacibdir.
Hamiməlikdə 6 aydan sonra ödem və şişginlik problemləri ortaya çıxır
Əl və ayaqlarda şişkinlik meydana gələ bilər, çünki hamiləlik zamanı bədən çox maye qəbul edir və bu mayeləri özündə saxlayır. Hamiləlik dövründə tədricən böyüyən uşaqlıq, ayaq biləklərində və ayaqlarda çox maye yığılır. Bu vəziyyət ümumiyyətlə hamiləliyin 6-cı ayından sonra baş verir. Bəzi hamilə qadınlarda əl və ayaq istisna olmaqla üz və gözlərdə şişlik ola bilər. Şişkinlik və ödemə əlavə olaraq əllərdə və ayaqlarda sancılar və daralmalar meydana gələ bilər.
Bədəndə meydana gələn bu şişkinlik və ödem əsasən işləyən qadınlarda, hamiləlikdən əvvəl çox kilolu olan qadınlarda, hamiləlik dövründə çox kilo alanlarda, nizamsız yeyənlərdə və ayaqlarında varikoz problemi olanlarda baş verir. Əllərdə və ayaqlarda şişkinliyin və ödemin, sancıların və daralmaların qarşısını almaq üçün onlar uzun müddət dayanmamalıdırlar. Xüsusilə axşam ayaqları qaldırılmalı və istirahət edilməlidir. Həkimin tövsiyə etdiyi hamiləlik məşqləri laqeyd edilməməlidir. Asitli içkilərdən çəkinmək lazımdır, duzlu qidalar yeməmək lazımdır. Ayrıca, günəşin dik olduğu saatları kənara çəkməmək lazımdır.
Qəbizlik problemləri
Hamiləlik dövründə qəbizlik çox mühim problemlərdən biridir. Hormon səviyyəsinin artmasına əlavə olaraq, böyüməkdə olan uşaqlıq bağırsaqlara basaraq qəbizliyə səbəb ola bilər. Buna görə hamiləlik dövründə bağırsağlara çox diqqətli olmalıdır. Qəbizliyə səbəb ola biləcək qidalardan qaçmaq lazımdır. Pəhriz əsasən liflə zəngin olan təzə meyvə və tərəvəzlərdən ibarət olmalıdır. Yeməklər 6 bərabər hissəyə bölünməlidir. Hazırlanmış yeməklərə buğda kəpək əlavə etmək də faydalı ola bilər. Qəbizliyin ağır olduğu hallarda, budama suyu qəbul edilə bilər. Maye qəbulu artırılmalı və gündə yarım saat gəzintiyə vaxt ayrılmalıdır.
Hamiləlik dövründə burunda qanaxmalar
Hamiləlik dövründə ən çox rast gəlinən şikayətlərdən biri burundakı dolğunluq hissi və tez-tez burun qanamasıdır. Bu qanaxmalar hamiləlik dövründə estrogen və progesteron hormonlarının artması, burun daxili toxumasına qan axınının artması, yumşalma və şişməyə səbəb ola bilər. 250 mq vitamin C qəbul etməklə kapilyarların müqavimətini artırıla və qanaxma riski azalda bilər. Burun tıkanıklığı hamiləlik inkişaf etdikcə arta bilər. Gecədə boğazda öskürək və tıxanmalar ola bilər. Bu normal haldır. Belə problemlərin qarşısını almaq üçün heç bir dərman və kimyəvi maddə olmayan bir burun damlası istifadə oluna bilər. Bundan əlavə, otağa yerləşdiriləcək nəmləndiricilərlə otağın nəm balansını qorumaq və havadakı quruluğu azaltmaq olar.
Hamiləlikdə vaginal axıntıların səbəbləri hansılardı?
Hamiləlik dövründə vaginada və uşaqlıq yolunda sıx bir qan axını var. Nəticədə damarlar genişlənir və qanaxmalar meydana gələ bilər. Hamiləlik dövründə hormon səviyyəsi dəyişdikcə uşaqlıq ağzında və vagina ağzında ciddi bir artım müşahidə edilə bilər. Hamiləlik dövründə axıntılar normal sayılır. Ancaq bəzən hamiləliyin ikinci yarısında qəfil su axması, məsələn çox miqdarda su, membranların erkən açılması deməkdir. Belə bir vəziyyətlə qarşılaşdıqda dərhal bir mütəxəssis həkimə müraciət etmək lazımdır. Gözləyən ana fərdi gigiyenasına da diqqət yetirməlidir. Vaginal bölgə mümkün olan vaginal iltihab halından çox yaxşı təmizlənməlidir və qurudulmalıdır. Xüsusilə duşdan, hovuzdan və dənizdən sonra quruluq təmin edilməlidir.
Dəri problemi
Hamiləlik dövründə bədəndə görünən dəri problemləri bir çox qadının ümumi problemləridir. Xüsusilə bənövşəyi-qırmızı və hörümçək toruna bənzər xətlər yayğındır. Ancaq bu xətlər hormonal mənşəlidir və ümumiyyətlə uşaq doğulduqdan sonra yox olur. Hamiləlik dövründə yağ ifrazı artdığından, yağlı dəri ola bilər. Balanslı bir pəhriz və müntəzəm dəriyə qulluq ilə dəri sağlamlığını qoruya bilərsiniz. Hamilə qadınlar bu müddətdə özlərinə qulluq etmək və gözəl görünmək istəyə bilərlər. Bununla birlikdə, dərinin havalanmasına mane olan hər cür krem və makiyaj materiallarından uzaq durmaq lazımdır.
Çartlayan dərilər
Hamiləlikdə ən çox rast gəlinən problem bədəndəki çatlardır. Bu problem hamilə qadınların 90 faizində müşahidə olunur. Çatlar, əsasən döş və qarın bölgəsində meydana gəlir. Bu çatlar çəhrayı / qırmızı rəngə və bir az notlu bir quruluşa malikdir. Çat izləri sürətli çəki artması səbəbindən uzanır və dərinləşə bilər. Bununla birlikdə müntəzəm məşq edən, sağlam qidalanan və çevik bədən quruluşuna sahib qadınlarda daha az çatlar var. Bundan əlavə, populyar inancın əksinə, uzanma işarələrini aradan qaldırmaq üçün istifadə olunan kremlər, yağlar və losyonlar kimi kosmetik məhsullar fayda vermir.
Hamiləlikdə emosional davranışın müalicəsi yoxdur
Hamiləlik dövründə görülən və adi olaraq qəbul edilən müvəqqəti emosional dalğalar ümumiyyətlə hamiləliyin ilk aylarında baş verir. Bu tip emosional vəziyyət, menstruasiya problemi olan hamilə qadınlarda daha tez-tez görülür. Hamiləliyin arzu olunduğu hallarda, hamiləliyin öyrənilməsindən gözlənilən anada ziddiyyətli hisslər görünə bilər. Bu emosional ziddiyyətlərin müəyyən bir müalicəsi yoxdur. Bununla birlikdə şokolad və kofein, dieta, balanslı bir şəkildə dincəlmək, idman etmək, sosial mühitdə insanlarla danışmaq və ya paylaşmaqla duyğularını ifadə etmək problemin daha da pisləşməsinin qarşısını ala bilər.
Sosial-iqtisadi stres, şəxsi və ya depressiya, həyat yoldaşının qeyri-kafi dəstəyi və hamiləliyin ağırlaşması səbəbiylə xəstəxanaya yerləşdirmə kimi şərtlər, gözlənilən ananı stres altına sala bilər. Hamilə qadında həm özünün, həm də körpəsinin sağlamlığı ilə bağlı narahatlıqlar ola bilər. Bütün bu amillər depressiyanı daha da artıra bilər. Gözləyən ananın yuxu pozğunluğu, yemək vərdişindəki dəyişikliklər, davamlı yorğunluq hissi, işə diqqətin olmaması, fəaliyyət və əyləncələrə maraq və bu dəyişikliklər 2 həftədən çox davam edərsə psixoloq dəstəyi tələb oluna bilər.